| ||||||||||||||
คุณกรกิจ รัศมีวงศ์พร ภูมิสถาปนิกจากรั้วจามจุรี และอาจารย์พิเศษประจำภาควิชาภูมิสถาปัตยกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ผู้มีผลงานสวนสวยๆสไตล์ทรอปิคัลกึ่งร่วมสมัย เน้นหน้าที่การใช้งานของสวนด้วยสิ่งก่อสร้างที่เรียกว่าฮาร์ดสเคป จะมาเป็นผู้ให้คำแนะนำการก่อผนังน้ำตกแบบง่ายๆ กับเราในครั้งนี้
โครงสร้างและฐานรากของผนังน้ำตกที่ก่อกับบ่อน้ำ
"โดยปกติแล้วถ้าผมต้องทำกำแพงน้ำตกหรือบ่อน้ำขึ้นมา ผมจะให้ความสำคัญกับเรื่องของโครงสร้างและฐานรากเป็นอันดับแรก บางคนอาจคิดว่าบ่อเล็กๆ ไม่ลึกมาก ไม่เห็นจำเป็นต้องตอกเสาเข็ม แต่ถ้าเมืองที่มีปัญหาเรื่องแผ่นดินทรุดอย่าง กรุงเทพฯ ผมว่าไม่ว่าบ่อจะเล็กหรือใหญ่แค่ไหน เราก็ควรจะต้องตอกเสาเข็มไว้ก่อนอยู่ดี โดยออกแบบให้ตอกเสาเข็มเป็นชุดเดียวกันหมด ทั้งส่วนของผนังน้ำตก ตัวบ่อน้ำ และบ่อกรอง ปกติที่ผมทำถ้าบ่อขนาดเล็ก ไม่ลึกมาก ไม่ต้องรับน้ำหนักอะไรมาก ผมจะใช้เข็มหกเหลี่ยม ตอกลึกลงไปประมาณ 2 เมตร โดยตอกให้มีระยะเสาเข็มห่างกันทุกๆหนึ่ง เมตร ตำแหน่งเสาเข็มให้เลือกวางไปตามตำแหน่งของโครงสร้างที่จะเกิดขึ้น"
จัดระบบหมุนเวียนของน้ำพร้อมวางท่อน้ำเข้าและน้ำออก
"น้ำจากบ่อน้ำที่เป็นที่รับน้ำตก จะไหลออกไปสู่บ่อกรอง ปกติแล้วผมมักจะทำบ่อกรองให้ทุกครั้งไม่ว่า เจ้าของบ้านจะเลี้ยงปลาหรือไม่ก็ตาม เพราะผมถือว่าน้ำที่ไหลวนเวียนไปมานั้น มีฝุ่น มีตะไคร่เกิดขึ้นได้ตลอดเวลา บ่อกรองนอกจากจะเป็นส่วนบริการของระบบรวมทั้งหมดแล้ว ผมยังใช้เป็นที่สำหรับวางซ่อนปั๊มน้ำอีกด้วย ปั๊มน้ำจะช่วยดึงน้ำจากบ่อกรองไหลผ่านกลับไปที่น้ำตกใหม่ เมื่อกำหนดระบบหมุนเวียนน้ำได้แล้ว เราก็วางระบบท่อต่างๆให้เรียบร้อย รวมทั้งฝังท่อทะลุผนัง (sleeve) เผื่อไว้ หากจำเป็นต้องทำระบบท่อน้ำหรือท่อไฟเพิ่ม ทำให้ไม่ต้องทุบผนังเสียหาย และไม่สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายในภายหลัง"
ผูกเหล็ก เทพื้นคอนกรีต
"หลังจากตอกเสาเข็มและวางระบบท่อต่างๆเรียบร้อยแล้ว ขั้นตอนต่อไปคือ การผูกเหล็กเทพื้นคอนกรีต พยายามอย่าทำบ่อน้ำด้วยการก่ออิฐฉาบปูน บ่อน้ำหรือบ่อปลาควรเป็นโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กเท่านั้น บางคนคิดว่าทำเป็น ค.ส.ล.เฉพาะที่พื้นบ่อ ส่วนผนังบ่อก่ออิฐฉาบปูนธรรมดาก็ได้ จะได้ประหยัดค่าใช้จ่าย แม้ว่าบ่อน้ำที่ทำจะเป็นเพียงบ่อเล็กๆ ไม่ลึกมาก แต่อย่าลืมว่าบ่อน้ำจะต้องรับน้ำหนักของน้ำที่ใส่ลงไป หากวันหนึ่งเกิดรับน้ำหนักไม่ไหว บ่อจะแตกร้าวได้ง่าย เมื่อถึงเวลานั้นจะยิ่งแก้ไขลำบาก ทางที่ดีจึงควรเลือกใช้โครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กเสียตั้งแต่ทีแรกดีกว่า ถ้าหากอยากประหยัดค่าใช้จ่ายตรงนี้ ผมแนะนำว่าเฉพาะส่วนของผนังน้ำตก เราอาจใช้เป็นผนังก่ออิฐฉาบปูนได้ เพราะส่วนนี้เป็นเพียงผนังตั้งขึ้นมา ไม่ต้องรับน้ำหนักอะไรมาก นอกจากนี้ยังเป็นการช่วยให้โครงสร้างพื้นไม่ต้องรับน้ำหนักส่วนผนังน้ำตกนี้มากเกินไปด้วย ถ้าทำเฉพาะส่วนนี้ก็จะดีกว่า"
ทำช่องรับน้ำ
"กรณีที่เราทำกำแพงเป็นผนังน้ำตก เราต้องก่อช่องไว้รับน้ำด้วย ผมใช้หลักการให้น้ำเอ่อล้นไหลออกมาทางช่องที่เราเตรียมไว้ โดยให้ทางน้ำเข้าขึ้นมาจากด้านล่างของช่องรับน้ำ แล้วปล่อยให้น้ำไหลขึ้นมาจนเต็มช่อง และไหลล้นออกไปเอง"
แต่งพื้นผิว บุผนัง ฉาบปูนให้สวยงาม
"ขั้นตอนสุดท้ายก็เป็นเรื่องการตกแต่งพื้นผิว ตรงนี้ก็แล้วแต่งบประมาณของแต่ละบ้านว่าอยากให้ผิวพื้นออกอย่างไร สวยงามขนาดไหน จะบุผิวด้วยหินทรายล้างขัดเรียบ หรือคอนกรีตขัดมันทาสี หรือปูแผ่นหินอ่อนหรือหินแกรนิตก็ได้ตามแต่สะดวก"
โครงสร้างและฐานรากของผนังน้ำตกที่ก่อกับบ่อน้ำ
"โดยปกติแล้วถ้าผมต้องทำกำแพงน้ำตกหรือบ่อน้ำขึ้นมา ผมจะให้ความสำคัญกับเรื่องของโครงสร้างและฐานรากเป็นอันดับแรก บางคนอาจคิดว่าบ่อเล็กๆ ไม่ลึกมาก ไม่เห็นจำเป็นต้องตอกเสาเข็ม แต่ถ้าเมืองที่มีปัญหาเรื่องแผ่นดินทรุดอย่าง กรุงเทพฯ ผมว่าไม่ว่าบ่อจะเล็กหรือใหญ่แค่ไหน เราก็ควรจะต้องตอกเสาเข็มไว้ก่อนอยู่ดี โดยออกแบบให้ตอกเสาเข็มเป็นชุดเดียวกันหมด ทั้งส่วนของผนังน้ำตก ตัวบ่อน้ำ และบ่อกรอง ปกติที่ผมทำถ้าบ่อขนาดเล็ก ไม่ลึกมาก ไม่ต้องรับน้ำหนักอะไรมาก ผมจะใช้เข็มหกเหลี่ยม ตอกลึกลงไปประมาณ 2 เมตร โดยตอกให้มีระยะเสาเข็มห่างกันทุกๆหนึ่ง เมตร ตำแหน่งเสาเข็มให้เลือกวางไปตามตำแหน่งของโครงสร้างที่จะเกิดขึ้น"
จัดระบบหมุนเวียนของน้ำพร้อมวางท่อน้ำเข้าและน้ำออก
"น้ำจากบ่อน้ำที่เป็นที่รับน้ำตก จะไหลออกไปสู่บ่อกรอง ปกติแล้วผมมักจะทำบ่อกรองให้ทุกครั้งไม่ว่า เจ้าของบ้านจะเลี้ยงปลาหรือไม่ก็ตาม เพราะผมถือว่าน้ำที่ไหลวนเวียนไปมานั้น มีฝุ่น มีตะไคร่เกิดขึ้นได้ตลอดเวลา บ่อกรองนอกจากจะเป็นส่วนบริการของระบบรวมทั้งหมดแล้ว ผมยังใช้เป็นที่สำหรับวางซ่อนปั๊มน้ำอีกด้วย ปั๊มน้ำจะช่วยดึงน้ำจากบ่อกรองไหลผ่านกลับไปที่น้ำตกใหม่ เมื่อกำหนดระบบหมุนเวียนน้ำได้แล้ว เราก็วางระบบท่อต่างๆให้เรียบร้อย รวมทั้งฝังท่อทะลุผนัง (sleeve) เผื่อไว้ หากจำเป็นต้องทำระบบท่อน้ำหรือท่อไฟเพิ่ม ทำให้ไม่ต้องทุบผนังเสียหาย และไม่สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายในภายหลัง"
ผูกเหล็ก เทพื้นคอนกรีต
"หลังจากตอกเสาเข็มและวางระบบท่อต่างๆเรียบร้อยแล้ว ขั้นตอนต่อไปคือ การผูกเหล็กเทพื้นคอนกรีต พยายามอย่าทำบ่อน้ำด้วยการก่ออิฐฉาบปูน บ่อน้ำหรือบ่อปลาควรเป็นโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กเท่านั้น บางคนคิดว่าทำเป็น ค.ส.ล.เฉพาะที่พื้นบ่อ ส่วนผนังบ่อก่ออิฐฉาบปูนธรรมดาก็ได้ จะได้ประหยัดค่าใช้จ่าย แม้ว่าบ่อน้ำที่ทำจะเป็นเพียงบ่อเล็กๆ ไม่ลึกมาก แต่อย่าลืมว่าบ่อน้ำจะต้องรับน้ำหนักของน้ำที่ใส่ลงไป หากวันหนึ่งเกิดรับน้ำหนักไม่ไหว บ่อจะแตกร้าวได้ง่าย เมื่อถึงเวลานั้นจะยิ่งแก้ไขลำบาก ทางที่ดีจึงควรเลือกใช้โครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กเสียตั้งแต่ทีแรกดีกว่า ถ้าหากอยากประหยัดค่าใช้จ่ายตรงนี้ ผมแนะนำว่าเฉพาะส่วนของผนังน้ำตก เราอาจใช้เป็นผนังก่ออิฐฉาบปูนได้ เพราะส่วนนี้เป็นเพียงผนังตั้งขึ้นมา ไม่ต้องรับน้ำหนักอะไรมาก นอกจากนี้ยังเป็นการช่วยให้โครงสร้างพื้นไม่ต้องรับน้ำหนักส่วนผนังน้ำตกนี้มากเกินไปด้วย ถ้าทำเฉพาะส่วนนี้ก็จะดีกว่า"
ทำช่องรับน้ำ
"กรณีที่เราทำกำแพงเป็นผนังน้ำตก เราต้องก่อช่องไว้รับน้ำด้วย ผมใช้หลักการให้น้ำเอ่อล้นไหลออกมาทางช่องที่เราเตรียมไว้ โดยให้ทางน้ำเข้าขึ้นมาจากด้านล่างของช่องรับน้ำ แล้วปล่อยให้น้ำไหลขึ้นมาจนเต็มช่อง และไหลล้นออกไปเอง"
แต่งพื้นผิว บุผนัง ฉาบปูนให้สวยงาม
"ขั้นตอนสุดท้ายก็เป็นเรื่องการตกแต่งพื้นผิว ตรงนี้ก็แล้วแต่งบประมาณของแต่ละบ้านว่าอยากให้ผิวพื้นออกอย่างไร สวยงามขนาดไหน จะบุผิวด้วยหินทรายล้างขัดเรียบ หรือคอนกรีตขัดมันทาสี หรือปูแผ่นหินอ่อนหรือหินแกรนิตก็ได้ตามแต่สะดวก"
