ประวัติ
หางนกยูงมีชื่อวิทยา
ศาสตร์ ว่า Delonix regia(Bojer) Raf. อยู่ ในวงศ์ Caesalpinioideae
เช่นเดียวกับ นนทรี ต้นขี้เหล็ก ประดู่แดง ชงโค คูน กาหลงกัลปพฤกษ์
และจามจุรี เป็นพันธุ์ไม้ที่มีถิ่นกำเนิดเดิมอยู่บนเกาะมาดากัสการ์
ทวีปแอฟริกา ค้นพบครั้งแรกเมื่อปีพ.ศ. 2367 โดยนักพฤกษศาสตร์ ชาวออสเตรเลีย
ในประเทศไทยมีผู้นำเข้ามาปลูกเพื่อความสวยงามโดยปัจจุบันมีต้นหางนกยูงสอง
ชนิดคือหางนกยูงฝรั่ง และหางนกยูงไทยที่มีเป็นไม้พุ่มและดอกสีสดใสหลากสี
ลักษณะทางพฤษศาสตร์
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางต้นโต
เต็มที่สูงราว 12- 18 เมตร เรือนยอดแผ่กว้างทรงกลมคล้ายร่ม
แผ่กิ่งก้านออกคล้ายจามจุรี แต่มีขนาดเล็กกว่า ลำต้นเกลี้ยง
เปลือกสีน้ำตาลอ่อนอมขาวถึงสีน้ำตาลเข้ม
โคนต้นเป็นพูพอน
มักมีรากโผล่พ้นดินออกโดยรอบเมื่อโตเต็มที่ใบเป็นใบประกอบขนนกสองชั้นเรียง
เวียนสลับและมีใบย่อยเรียงตรงข้ามกันขนาดใบย่อยใกล้เคียงกับใบย่อยของมะขาม
แผ่นใบรูปขอบขนาน ปลายกลมโคนเบี้ยว
ผิวใบเกลี้ยง เป็นพืชผลัดใบ
ในประเทศไทยมักผลัดใบในฤดูร้อนช่วงเดือนมีนาคม ถึงมิถุนายน
ออกดอกดกและทิ้งใบทั้งต้นเหลือแต่ดอกบานสะพรั่งดูงดงามเป็นพิเศษ
ช่อดอกออกตามปลายกิ่งและตามง่ามใบใกล้ปลายกิ่ง ประกอบด้วยกลีบดอก 5
กลีบและเกสรตัวผู้ยาวงอนออกมาเหนือกลีบดอก
กลีบดอกหางนกยูงความจริงประกอบด้วยสี 2สี คือสีแดงและ สีเหลือง
แต่ส่วนใหญ่จะมี 2 สีนี้อยู่ด้วยกันจึงเห็นเป็นสีแสด
ดอกใดที่สีเหลืองมากกว่าก็เป็นสีแสดออกเหลืองดอกใดสีแดงมากกว่าก็เป็นสีแสด
ออกแดง
แต่ก็มีหางนกยูงบางต้นออกดอกสีแดงแท้ๆและบางต้นออกดอกสีเหลืองบริสุทธิ์ซึ่ง
หาได้ยาก
โดยทั่วไปจึงพบแต่หางนกยูงฝรั่งสีแสดทั้งนี้ผลของหางนกยูงฝรั่งเป็นฝักแบน
โค้งรูปดาบ และเมล็ดเรียงตามขวาง
สรรพคุณทางยา
รากนำมาต้มหรือทอดรับประทาน
กับอาหาร เป็นยาขับโลหิตในสตรีแก้อาการบวมต่างๆ ลำต้นนำมาฝนทาแก้พิษ
ถอนพิษสัตว์ต่อยกัดได้เมล็ดอ่อนของหางนกยูงฝรั่งนำมากินสดๆได้
สำหรับเมล็ดแก่ต้องนำมาทำให้สุกเสียก่อนจึงจะใช้กินได้เพราะมีสารประกอบบาง
ชนิดที่เป็นพิษ แต่จะถูกทำลายด้วยความร้อน
ชื่อวงศ์: LEGUMINOSAE/ CASALPI-NIACEAE
ชื่อสามัญ: Barbados Pride, peacock Flower
ชื่อท้องถิ่น: ส้มพอ พญาไม้ผุ
ลักษณะวิสัย: ไม้พุ่ม
ลักษณะ:
การเพาะเมล็ด เป็นพรรณไม้พุ่มที่มีลำต้นขนาดเล็ก และแตกกิ่งก้านสาขามาก
เรือนยอดจะโปร่งกิ่งก้านสาขาที่ยังอ่อนอยู่เป็นสีเขียว
ส่วนกิ่งที่แก่หรือเปลือกของต้นจะเป็นสีน้ำตาลเข้ม ลำต้นสูงประมาณ 3-4เมตร
เป็นไม้ใบรวมออกใบเป็นแผงซึ่งแผงๆหนึ่งมีใบย่อยอยู่หลายคู่
แต่ละคู่จะตรงข้ามกัน และใบย่อยตรงส่วนปลายจะไม่มีคู่ ลักษณะใบย่อยจะกลมมน
ปลายใบมนแต่โคนใบแหลมออกเรียงกันเป็นคู่ๆ ตามก้านใบ
ก้านใบก้านหนึ่งจะมีใบย่อยอยู่ราวๆ 8-12 คู่ ขนาดของใบย่อยกว้างประมาณ 0.5
นิ้ว ยาว 1 นิ้ว มีสีเขียว ออกดอกเป็นช่ออยู่ตามปลายกิ่ง
หรือส่วนยออดของต้น ช่อดอกจะยาวเกือบ 1 ฟุตได้
ดอกของหางนกยูงมีอยู่หลายสีเช่น แดง เหลือง ชมพู ส้ม มีอยู่5กลีบ
ดอกบานเต็มที่ราวๆ 1-1.5 นิ้ว ขอบของกลีบจะยับย่นเป็นเส้นลอนสีเหลือง
เกสรอยู่กลางดอกเป็นเส้นงอนยาวโผล่พ้นเหนือดอกออกมา
ลักษณะของผลเป็นฝักแบน และมีเมล็ดอยู่ภายในมาก
เป็นพรรณไม้กลางแจ้งที่ชอบแสงแดดจัด ปลูกง่ายและขึ้นง่าย ปลูกได้ในดิน
ทุกชนิดและยังทนทานอีกด้วย ต้องการน้ำและความชื้นปานกลาง
ประโยชน์: ราก ของต้นดอกสีแดงปรุงเป็นยา รับประทานขับประจำเดือน
การขยายพันธ์: การเพาะเมล็ด